امپراتوری حافظ زیر سیل گریه های فاضل !!

سرنوشت - اگر همه ی شاعران معاصر را فرزندان حافظ، مولانا، فردوسی و سعدی بدانیم، بی گمان فاضل نظری را باید فرزند خلف حافظ دانست.

مصرع نخست – چند روز پیش برای خرید چند کتاب به کتابفروشی رفتم. همین طور که در حال وارسی کتاب ها بودم، چشمم افتاد به کتاب "گریه های امپراتور" از فاضل نظری. کتاب را خریدم اما نه بخاطر اینکه شاعرش فاضل نظری است و البته نه به این خاطر که کتاب سال شعر جوان ایران شده و ایضا نه بدین دلیل که به چاپ سی و چندم رسیده و حتی نه به دلیل قیمت پایین و شش هزار تومانی آن. کتاب را خریدم فقط بخاطر نوشته ی پشت جلدش ...

مصرع دوم – فکر کردید همین اول کار آخر قصه را لو می دهم؟! از آن گذشته، اگر نوشته پشت جلد را اینجا بیاورم چطور بخش "پس نوشت" را پر کنم !!!

مصرع سوم - نه من آنم که بتوانم بر اشعار این کتاب شرح بنویسم که شارح چنین اشعاری باید - به قول حافظ - آنی داشته باشد و نه این رسانه را تحمل چنین بحثی هست؛ بنابراین بسنده می کنم به آوردن چند نت از این سمفونی کلمات.

• پیشانی ام را بوسه زد در خواب، هندویی

           شاید از آن ساعت طلسمم کرده جادویی

           نام تو را می کَند روی میزها هر وقت

           در دست آن دیوانه می افتاد چاقویی

           بیچاره آهویی که صید پنجه ی شیری است

           بیچاره تر شیری که صید چشم آهویی

• عشق تا بر دل بیچاره فروریختنی است

           دل اگر کوه ، به یکباره فرو ریختنی است

 

          آسمانی شدن از خاک بریدن می خواست

          بی سبب نیست که فواره فروریختنی است

 

         از زلیخای درونت نگریز ای یوسف

         شرم این پیرهن پاره فروریختنی است

 

         هنر آن است که عکس تو بیفتد در ماه

         ماه در آب که همواره فروریختنی است

مصرع چهارم – سایه¬ی حضرت حافظ (انورالله مرقده) آنقدر بلند است که قریب به محال است شاعری یارای پای بیرون گذاردن از این ظلِّ روشن را داشته باشد. به هر روی بیرون شدن از دریایی که بزرگان شعر پارسی محاکات کرده اند نه ممکن است و نه به صلاح، که آب برای ماهی عین زندگی است، چه بداند و چه نداند.

پس نوشت – فاضل نظری پشت جلد کتابش را اینطور چراغانی کرده : 

آدم خلیفه تنهای خدا 

روی زمین است

امپراتوری که گاهی باید برگردد به

آخرین سلاحش

"...و سلاح او گریه است"

حسین سعیدی

          

برای شادی روحم کمی غزل لطفا

برای شادی روحم کمی غزل لطفا

دلم پر از غم و رنج است راه حل لطفا!
(فرزاد نظافتی)

بخش اعظمی از عرفان و ادبیات ما پیچک وار از ریسمان غزل بالا آمده. البته غزل هم مثل پدیده های دیگر در طول تاریخ دچار تغییر و تحول شده. غزال غزل گاهی به همت حافظ در "مزرع سبز فلک" خرامیده و گاهی هم به فراخور زمان و حال و همت شاعران لنگان لنگان مسیر را پیموده.

از شاعران معاصر، شهریار، محمد علی بهمنی ،هوشنگ ابتهاج، سیمین بهبهانی، حسین منزوی و قیصر امین پور (و ...) تجربیات مهمی در غزل داشته اند و از نگاه برخی غزل پارسی در شمایل امروزی توی این آثار احیا شده. 

یکی از شاعران جوان که به غزل هم از حیث معنا و هم از حیث قالب پایبنده فاضل نظریه. "ضد" آخرین مجموعه شعر چاپ شده از فاضل نظریه که توسط سوره مهر در ۱۱۱ برگ و به قیمت ۸۰۰۰ تومان (چاپ هفتم) منتشر شده.

روح ماهیگیر

عنوان: روح ماهیگیر

نویسنده: اسکار وایلد

مترجم: کیومرث حاجی نثرالله

نشر: ابجد

تعداد صفحات: 72

سال نشر: چاپ اول 1373 - چاپ دوم 1384

* نوشتن در مورد این کتاب برایم بسیار سخت است. طوری که حتی نمی خواستم در موردش چیزی بنویسم. یادم نمی آید چه کسی اسکار وایلد را به من معرفی کرد یا کِی و کجا با نام او آشنا شدم که وقتی کتاب را دیدم، ذوق زده شدم. اما خواندن کتاب، برخلاف انتظارم لذت بخش نبود.

فکر میکنم حسی که داریم و مکان و زمانی که در آن کتاب را می خوانیم، به شدت در تأثیر کتاب نقش دارد. من این کتاب را در شرایط خوبی نخواندم و صرفا هدفم از خواندن آن بیدار ماندن بود! فونت درشت کتاب من را یاد کتاب هایی می انداخت که در بچگی با همراهی عمه ام، یواشکی در انباری خانه پدربزرگم پیدا می کردیم و می خواندیم. کتاب هایی که شاید چیز زیادی از آن ها نمی فهمیدیم اما فقط از نوبتی بلند خواندنشان لذت می بردیم. روح ماهیگیر تنها برای من، زنده کننده ی چنین خاطراتی بود.

امروز از صبح دوبار دیگر هم کتاب را ورق زدم. بعضی بخش هایش را چندبار خواندم ولی جز یک سری مفاهیم، مثل تصمیمات بی بازگشت، زیاده خواهی، حرص و عدم دوراندیشی، چیز خاصی دست گیرم نشد. اما وقتی Fisherman's Psyche را سرچ کردم، متوجه شدم که با یک شاهکار سروکار داشتم. کتابی که با نثری ساده حاوی مفاهیم بسیار عمیقی است که متاسفانه من قادر به درک آن ها نبوده ام.

 

روح ماهیگیر که ترجمه ای اقتباس گونه از نسخه ی خلاصه شده ی کتاب Fisherman's Psyche است، در مورد ماهیگیر جوانی است که برای رسیدن به معشوق متفاوت اش -دختر دریا - علی رغم تمام مخالف ها، هشدارها و خواهش ها، روحِ خود را از بدنش جدا می کند تا به دریائیان بپیوندد.

نقشی بر سنگ: کامپیوترها چگونه کار می کنند

1-1-        دَنی هیلیس (Danny Hillis) به همراه چند تن دیگر در سال 1983 کمپانی ماشین های متفکر (Thinking Machines Corporation) رو تاسیس کردند. شعار موسسان این شرکت این بود: "ما ماشین هایی خواهیم ساخت که آن ها بعدا به ما افتخار خواهند کرد"!. اول با خودم فکر میکردم که چه شعار بی معنایی اما با کمی تامل به هوشمندانه بودن اون پی بردم اول اینکه سازندگان اون ماشین ها با این شعار از مهارت و چیره­دستی خودشون تعریف کردن و ثانیا این نکته رو القا میکنن که ماشی های ساخت دست آن ها قابلیت تفکر رو دارن . . . در واقع بنیادگذاران این موسسه در پی ساختن چیزی شبیه مغز انسان بودند: "اطلاعات مجموعه ای است از به هم پیوستن تعداد بسیار زیادی از واحدهای موازی که با همدیگر داده های خام را پردازش می­کنند. بنابراین اگر ما بتوانیم ماشینی بسازیم که که بتواند سامانه ای از پردازش های موازی را تشکیل دهد توانسته ایم به ساختاری شبیه مغز دست پیدا بکنیم." (برای اطلاعات بیشتر در مورد ساخت و کار ذهن به کتابی در همین زمینه و به همین نام که قبلا معرفی کردم و در پکپا آرشیو شده مراجعه کنید)

1-2-        پس از مشکلاتی که برای شرکت مذکور پیش اومد، دَنی  وارد کمپانی معروف والت دیزنی شد: "من از زمانی که بچه بودم دوست داشتم توی این شرکت کار کنم. من در تلویزیون میدیدم که والت دیزنی در مورد متخیلانی (imagineering) صحبت می کرد که سازنده ی دیزنی لَند بودند" (سرزمین دیزنی که در نزدیکی لس آنجلس قرار دارد و منظور از متخیلان یعنی کسانی که زیادی تخیل میکنند و از مخیله ی خودشون بازی های عجیب و غریب تولید می کنند تا در این سرزمین منحصر به فرد قرارد دهند و البته توجه کنید که تخیل کردن اینجا یک شغل محسوب میشه- Imagineering را مقایسه کنید با Engineering). در آنجا او کامپیوترهای جادویی را وارد دیزنی کرد. (قابل ذکره که والت دیزینی نام تولید کننده و موسس این نهاد بوده که کارتون هایی نظیر میکی موز از کارهایی بود که او را معروف کرد و الان هم نام این شرکت رو میشه اول بسیاری از فیلم های هالیوودی مشاهده نمود).

1-3-        اما والت دیزینی دنی را اقناع نکرد و او در سال 2000 به همراه یکی از دوستانش شرکت ذهن های کاربردی (Applied minds) را تاسیس کرد که یکی از محصولات مهم آن در سال 2005 به نام Metaweb پایگاه داده ای برای دانش جهانی است که با کمک Google وارد بازار شد.

1-4-        این آقای دنی هیلیس کارهای دیگه ای هم کرد نظیر ساخت ساعت دارای ذهن که بعدا به نام ساعت اکنونِ بلند مدت Clock of the Long Now, (قابل ترجمه نیست، این اسم از روی یک ترانه و شعر الگو برداری شده) شناخته شد.

2-1-        من از دوران دبیرستان که به ما برنامه نویسی درس میدادن از این درس بدم میومد و اصلا از هر چیز که مربوط به کامپیوتر باشه و برنامه نویسی گریزان بودم و در انتخاب رشته ی دانشگاهی خودم هم از رشته هایی که کوچکترین نزدیکی به برنامه نویسی داشته باشه نظیر نرم افزار و سخت افزار و IT و الکترونیک و امثالهم دوری کردم. اما با خوندن یک کتاب همه چیز عوض شد. و من فهمیدم که چون نمیفهمیدم این طور از کامپیوتری­جات گریزان بودم. با خوندن یکی کتاب تونستم بنیادی ترین ساز و کارهای یک کامپیوتر رو یاد بگیرم. خودم تونستم با کمترین امکاناتی که داخل هر خونه ای پیدا میشه یک کامپیوتر بسازم و اونجا بود که نظرم نسبت به این مسئله کاملا برگشت.

2-2-        دَنی هیلیس در سال 1998 کتابی رو نوشت که بعید میدونم در این حوزه همتای اون وجود داشته باشه. در این کتاب هیلیس با ساده ترین زبان ممکن و البته جذاب ترین نوع اون تونسته پایه ای ترین مباحث مربوط به رایانه و مایتعلق بِها رو برای خواننده روشن کنه. سیر پیشرفت مطالب کتاب آن قدر زیباست که انسان همراه نویسنده به گذشته های دور میره و کم کم شر.وع میکنه به ساختن اولین کامپیوترها و به تدریج اون ها رو قوی تر و پیشرفته تر میکنه. برای کسی که دبیرستان رو گذرونده باشه این کتاب هیچ مطلب سخت و غیر قابل فهمی نداره. و اصلا مطالب سخت در حین کتاب به خواننده آموزش داده میشه.

2-3-        الان احساس می­کنم که به تمام دنیای اونچه درون این کِیس­های کامپیوتر میگذره آشنام و دقیقا میدونم که وقتی این مطالب رو تایپ میکنم تک تک حرف ها و کلمه های من چه روندی رو درون این جعبه ی جادویی طی می کنند.

3-        نقشی بر سنگ: مبانی مفهومی کامپیوتر (The Pattern on the Stone: The Simple Ideas That Make Computers Work). زیرعنوان انگلیسی کتاب کمی گویا تر است: ایده هایی ساده که باعث می شوند کامپیوترها کار کنند. در این کتاب یاد میگیریم که چه طور ایده های ساده ی خومون رو عملی کنیم و بتونیم باهاش کارهایی انجام بدیم که بعدها منشا اثرهایی بشه که شاید مبدع اولیه ی این ایده ها در تخیلاتتش هم نمی گنجید. حسن دیگر این کتاب اینه که حجمش خیلی کمه.

4-        انتشارات فاخر "فرهنگ معاصر" در ضمن مجموعه ای به نام "دانش معاصر" و به سرویراستاری محمدرضا خواجه پور دست به انتشار کتاب هایی زده که الحق و الانصاف بهترین ها و خوش­خوان ترین ها در نوع خود هستند که اگر خدا بخواد کتاب های دیگه ای از این مجموعه رو هم بعدا معرفی خواهم کرد. نقشی بر سنگ در قطع پالتویی و در 205 صفحه با ترجمه ی روان و عالی بهروز بیات منتشر شده. زمانی که من کتاب رو خریدم 2800 تومن قیمت داشت و الان روی سایت فرهنگ معاصر هم با همین قیمت موجوده.

5-        همه ی شما رو دعوت میکنم به سفری ساده، هیجان انگیز و جذاب به دنیایی که ادعا داره روزی میتونه ساختار پیچیده ی مغز انسان رو شبیه سازی کنه. تمّت.

ما چگونه ما شدیم؟

عنوان: ما چگونه ما شدیم؟ ریشه یابی علل عقب ماندگی در ایران

نویسنده: دکتر صادق زیبا کلام

نشر: روزنه

تعداد صفحات: 480

سال نشر: چاپ اول 1374 - چاپ دوازدهم 1382

ما تا به کی می خواهیم ضعف ها، مشکلات، نابسامانی ها و عقب ماندگی هایمان را بر گردن دیگران بیندازیم و با مقصر نمودن آن ها چشم بر روی واقعیات آنچه بودیم ببندیم؟

 

دکتر صادق زیباکلام  ما چگونه ما شدیم؟ را با بررسی تفکرات مارکسیستی آغاز می کند و با پرداختن به معلول ها، استعمار، جبر و گریزی به سرتاسر تاریخ به جست و جوی ریشه ها و علت ها می پردازد و  این موضوع را مطرح می کند که ممکن است خودمان نیز در آنچه شده ایم و در "ما شدنمان" نقشی داشته باشیم.

کتاب شامل شش فصل، با عنوان های از کجا شروع کنیم، ایران چگونه جایی است، از صعود تا نزول، تأثیر هجوم قبایل بر ساختار و نهاد های اجتماعی ایران، خاموش شدن چراغ علم و شرق یا غرب، تماس یا تقابل است.

پس از گذشت حدودا بیست سال از چاپ اول کتاب، چاپ های مکرر در کنار جلسات متعدد نقد و بررسی و استقبال وسیع از این کتاب حساسیت و مهم و بنیادی بودن موضوع مطرح شده را نشان می دهد.

 

* ریشه یابی های کتاب بسیار دقیق و عالی بود. ولی بعضی قسمت های آن برای خواننده ای چون من که اکثر اوقات از تاریخ گریزان است، کمی کسل کننده بود. این کتاب مکمل بسیار خوبی برای کتاب چرا عقب مانده ایم؟ بود.

برزخ اما بهشت

برزخ اما بهشت تصویری از زندگی زنی است با روحی زخم خورده، که پس از پایان دادن به زندگی مشترک سراسر رنجبارش، به نزد خانواده اش باز میگردد تا در آن مامن مالوف ، آلام گذشته اش را به فراموشی بسپارد. غافل از این که تنهایی زن، رنج مضاعفی است که بر شمار زخم هایش می افزاید.... با این همه، این بار، روزگار جفاکار گویی بر آن است تا آرامش از دست رفته را با حضور عزیزانش به او باز گرداند.

این کتاب به شکل رمان و متن بسیار جذاب دید جامعه را نسبت به یک زن مطلقه به خوبی نشان میدهد. زنی که گناهی ندارد و فقط برداشت اشتباه اطرافیان روح آزردشو آزرده تر میکنه.

عقاید یک دلقک

این کتاب دربارهٔ دلقکی به نام هانس شنیر است که همسرش ماری او را ترک کرده و به همین دلیل دچار افسردگی شده و مرض‌های همیشگی‌اش، مالیخولیا و سردرد تشدید یافته. از این رو برای تسکین آلام خود به مشروب رو آورده‌است. به قول خودش «دلقکی که به مشروب روی بیاورد، زودتر از یک شیروانی ساز مست سقوط می‌کند». فقط دو چیز این دردها را تسکین می‌دهند: مشروب و ماری. مشروب یک تسکین موقتیست ولی ماری نه. ولی او رفته.

سبک کتاب و توصیفات لحظات رمانتیک ان خیلی شبیه به کتاب های امیر خانی است 

در نقاط مختلف این کتاب اعتراض به دینداری و کاتولیک بودن دیده میشه به صورتی که عامل تمام بد بختی های هانس بازگشت به دین ، ماری است. 

نویسنده جامعه ی دیندار و کاتولیک آن زمان را به جامعه ریا‌کار و نون به نرخ روز خور نشان می دهد که افراد آن با تغییر زمان اعتقادات و افعالی کاملا متضاد با تفکرات گذشته دارند.