آثار کلاسیک فلسفه

اثار کلاسیک فلسفه به گفته خوده نویسنده جنابه نایجل واربرتون شامل 24 فصل است و در هر فصل از ان نویسنده به بر رسی یک اثر سترگ فلسفی در حدود سه تا چهار هزار کلمه میپردازد مثلا در فصل اول نگاهی دارد کوتاه به رساله جمهوری ارسطو یا فصلی دیگر را به تاملات اثر  مهم دکارت میپردازد این کتاب از قلم ساده و روان نایجل واربرتون بهره میبرد و به گفته خود نویسنده هدف اون این بوده که خواننده به صورت اجمالی با اثار بزرگ فلسفی اشنا بشود و بعد هر کدام از این اثار را که شایسته تر دید و درست تر بیشتر بر رسی کندو به مطالعه کامل آن بپردازد که ایده خوبی به نظر می اید
اما انگیزهای من از مطالعه این کتاب
انگیزه اول (جبری و قضائی)
یعد از معرفی کتاب الفبای فلسفه از همین مولف تصمیم گرفتم  که این کتاب را تهیه بکنم و به مطالعه ان بپردازم اما وقتی به کتابفروشی تازه تاسیس زیبا و پر محتوای شهرمان دنیای کتاب رفتم الفبای فلسفه را نیافتم اما در عوض این کتاب را دیدم که از مولف مذکور بود و با توجه به تعریفی که ایمان جان از نثر و نصر ایشان داشتند . نثر از بابت روان نویسی و نصر از بابت تلاش برای  یاری  ایشان به افراد عادی جامعه برای فهم مطالب دشوار فلسفی در اثارشان به این اثر او اعتماد کردم و ان را از قفسه برداشتم به قولی که تناسبی هم با این ایام انتخابات دارد به لیست اعتماد کردم نه به نفر  از لیست اثار واربرتون یه اعتبار خود نویسنده کتابی دیگر را گزیدم .
انگیزه دوم ،پسا خرید  ( اختیاری قدری    )
انگیزه دوم که در من ایجاد شد بعد از خریدن کتاب و مطالعه مقدمه ایجاد شد . قبلا با ایمان جان به مطالعه کتاب تاریخ فلسفه راسل اقدام کردیم که با توجه به دو نفره بودن مطالعه این کتاب و بحث ها و نتیجه گیریهای خوبی که هنگام مرور دو نفره فصول این کتاب در میگرفت و به دست می امد انگیزه خوبی برای مطالعه ان داشتم اما با ناکام ماندن اتمام مطالعه این کتاب و قطع شدن ان نشستها و بحثهای دو نفره و از طرفی نا مانوس بودن من با ترجمه این کتاب علی رغم ترجمه قوی نجف دریا بندری . مطالعه این کتاب ارزشمند را رها کردم . اما کتاب اثار کلاسیک فلسفه با توجه به  پایش اولیه من کتابی از جتس تاریخ فلسفه به نظر می اید با این تفاوت که کتابهای تاریخ فلسفه علاوه بر برسی اثار و ارا  فلاسفه به ذکر شرایط تاریخی و نکات موثر پیرامونی جامعه فیلسوف هم میپردازد و تا حدودی به نقد نظرات اون نیز همت میگمارد اما در این کتاب فقط به ارائه خلاصه ای از مهم ترین اثر هر فیلسوف و نه تمام اثار ان بسنده شده و از نقدی نیز اثری نیست که این کار دو حسن دارد (البته برای تازه واردهایی مثل من به جهان فلسفه )اول اینکه یک راست میرود سر اصل مطلب و عصاره نظرات یک فیلسوف بدون پرداختن به حواشی که شاید برای یک تازه وارد خسته کننده باشد دوم اینکه با پرهیز از نقد و جهت دهی به ذهن خواننده استقلال رایی برای خواننده باقی میگذارد و قضاوت را به خود او میسپارد . و به نوعی این کتاب را میتوان خلاصه خلاصه تاریخ فلسفه نامید . دیگر اینکه نثر و نصر نایجل واربرتون هم مزید بر علت میشود که خواننده هر چه سریعتر و روان تر به اشنایی اجمالی و کلی با جهان فلسفه دست پیدا کند . و برای من نیز مقدمه ای میشود تا به مدد این اشنایی اجمالی کتاب تاریخ فلسفه را پذیرا تر باشم و دوباره با منجنیق نایجل واربرتون به درون دنیای کتاب راسل پرتاب شوم اما این بار با یک دید کلی و اگاهی اجنالی مفید از کل جریان تاریخ فلسفه دنیا و نه  به خامی دفعات اول
اما در اخر نوشته به رسم پیشینیان و بزرگان ادب پارسی
از خدا میخواهم که دوباره مجال انجام ان بحثها و نتیجه گیری های دو نفره و چند نفره خوب ودلچسب فراهم شود
دیگر اینکه از خداوند بزرگ طول عمر و دوام عزت برادر غیر ایمانی و غیر ایرانی و بلکه فطرتی ام اقای نایجل واربرتون را میخواهم . البته اگر زنده هستند و اگر نه هم که امیدوارم قرین رحمت الاهی باشند .و با بزرگان محشور .
در اخر هم
کتاب را مسعود علیا ترجمه کرده
و انتشارت ققنوس چاپ کرده
و بها ان هم صدو هفتاد هزار ریال است به عبارتی نزدیک پنج دلار .

پوریا باقری

فلسفه بدون کچلی

صفر- در قدیم فلسفه - نسبت به آنچه امروز از آن تلقی می گردد- معنای بسیار گسترده تری داشت. گذشتگان بسیاری از علوم از جمله علومی که امروزه آن را به نام علوم تجربی می شناسیم ذیل فلسفه قرار می دادند. گاه می توان فلسفه در دنیای قدیم را همتراز کلمه ی دانش قرار داد. برای مثال وقتی زکریای رازی می خواهد سیره ی علمی و اخلاقی خود را در برخورد با دانش و دانشیان ذکر کند کتابی می نویسد با نام "السیره الفسفیه". اما با گذشته زمان و مرزبندی  و گاه جبهه گیری علوم در مقابل یکدیگر فلسفه به یکی از روش های استدلالی برای دست یافتن به اصول کلی یا کلیات بدل شد (به تعبیر ابن سینا آگاهی از حقیقت اشیا). و این معنا همچنان در حال تغییر و تبدیل است. امروزه (که این امروزه از رنسانس آغاز می شود) و با تغییر یافتن پارادایم های علمی  زمانه نسبت به زمان های قدیم (که همه چیز نسبت به طبیعت ارسطویی سنجیده می شد) فلسفه نیز در حال تغییر ماهیت و در حال گذار است. موضوعات فلسفه در حال دگرگونی است و معنای آن نیز دارد به معنای "چیستی" نزدیک می شود. دانشمندان امروزی کم کم به این مسئله پی برده اند که فلسفه ی قدیم تماما براساس طبیعت و نظام فکری ارسطویی بنا شده بود و رد پای این نظام فکری را می توان در جای جای استدلالات آن پیدا نمود. امروزه که نظام فکری ما تغییر کرده و کسی نظام علمی ارسطویی را قبول ندارد طبعا فلسفه ی آن نیز از مد خواهد افتاد. الان در فلسفه صحبت از چیستی هنر می شود، چیستی علم، چیستی ذهن و . . .

و اما بعد . . .

یک- در یکی از گلچرخ هایم در کتابفروشی های مشهد ناگهان به کتابی برخوردم که برایم چشمک زد. چشمک این کتاب از دو منشا سرچشمه می گرفت:

الف) مترجم: مترجم کتاب فردی بود به نام "مسعود علیا". با او آشنایم. علیا مترجمی در حوزه ی فلسفه و بیشتر فلسفه ی اخلاق است. آن قدر عالی ترجمه می­کند که به محض دیدن این کتاب برای خریدنش مصمم شدم.

ب) انتشارات: ققنوس نام محترمی برای من است. این انتشاراتی نه تنها کتاب های خوب را چاپ می کند و اعتبار خود را با انتشار کتاب های بد خدشه دار نمی کند بلکه -تا آنجایی که من میدانم- تنها انتشاراتی در ایران است که برای ترجمه ی کتاب های خارجی از ناشر آن ها اجازه می گیرد(و تنها رعایت کننده ی حق کپی رایت در ایران اسلامی است!).

در هر حال این دو دلیل مرا مجاب کرد که این کتاب را بخرم. کتاب آن قدر روان و زیبا بود که تمام آن را ظرف دو سه روز خواندم. بعد ها با نویسنده ی آن هم آشنا شدم "نایجل واربرتون" ((Nigel Warburton فیلسوفی که به خاطر کتاب های همه پسندش در حوزه ی فلسفه در جهان بسیار معروف است. امروز که درباره ی این کتاب جست و جو میکردم ویرایش پنجم آن به بازار آمده است. ببینید یک کتاب در سطح جهان چه قدر معروف است که انتشاراتی راتلج ((Rutledge که معروف ترین انتشاراتی در حوزه ی فلسفه است ویرایش پنجم آن را به بازار داده است.

دو- "الفبای فلسفه" (philosophy: the basics) کتابی است بسیار بسیار ساده و کامل برای آشنایی با مقدمات مسائل فلسفی که امروزه مورد بحث است. همان طور که در ابتدا گفتم در گذشته فلسفه مخصوص عده ای خاص و در موضوعاتی بسیار خاص تر بود اما امروزه آن قدر دامنه ی آن گسترده شده و آن قدر فرود آمده (از هوا به زمین) که شاید خواندن مطالبی در حوزه ی فلسفه برای تمامی کسانی که قصد دارند در هر رشته ای تحصیل کنند واجب باشد. اگر قرار است مهندسی یا علوم تجربی بخوانیم باید بدانیم اصلا علم چیست، انقلاب های علمی چه گونه صورت می گیرد، فرآیند تولید یک نظریه ی علمی چگونه است (ای کاش مسئولان دانشگاهی این چیزها را بخوانند و بفهمند و به جای برخی واحدهای بی خودی دانشگاهی مثلا دو واحد فلسفه ی علم برای دانشجو بگذارند). اگر هنر می خوانیم باید بدانیم تعریف هنر چیست، زیبایی چه معنایی دارد. اگر سیاست یا علوم اجتماعی می خوانیم باید تحلیل های مناسب در رابطه با آزادی و عدالت و مسائل مدنی را بفهمیم. اگر روانشناسی می خوانیم به مسائلی در رابطه با ارتباط روح با جسم، نظریات رفتارگرایی و فلسفه ی ذهن آشنایی داشته باشیم. الفبای فلسفه توانسته تمامی این مطالب را در کتابی کم حجم و به زبانی ساده به خواننده انتقال دهد.

سه- هرگاه کتابی فلسفی در دست میگیرم همسرم می گوید: تو رو خدا،  فلسفه دیگه نخون، کچل میشی! البته در مورد فلسفه ی قدیم که پیچیدگی های خودش را داشت (و برخی از فلاسفه هم برای افاضه ی فضل مفاهیمی اضافی و بیخود را وارد آن میکردند و بر حجم کتاب خود می افزودند و بسیاری از دانشجویان ما مجبورند همان مطالب بعضا بی خودی را حفظ کنند) شاید کچل شدن اتفاق بیفتد اما فلسفه ی جدید که در این کتاب از آن صحبت شده همتراز علوم دیگر دانشگاهی در حال رشد و نمو است و فهم آن برای همگان مقدور است (مخصوصا با حضور همچین کتاب هایی).

چهار- الفبای فلسفه  در هفت فصل تدوین شده است که فقط نام آن ها را در این جا می آوردم و با این مقدمات طول و دراز از معرفی کتاب صرف نظر می کنم! : 1- خدا (فصلی در رابطه با استدلال های وجود خدا و نقد آن ها) 2- حسن و قبح (در مورد اخلاق و فلسفه ی اخلاق=چیستی اخلاق: خوب و بد را چه طور تعریف کنیم، از کجا بفهمیم یک رفتار خوب است یا بد، معیار چیست؟) 3- سیاسیت (یا فلسفه ی سیاسی) 4- جهان خارج (بحث هایی در مورد ایده آلیسم و واقع گرایی) 5- علم (فلسفه ی علم، استدلالات علمی) 6- ذهن (فلسفه ی ذهن و روانشناسی که از جالب ترین  و مهیج ترین حوزه های فلسفه ی امروز است) 7- هنر (فلسفه ی هنر) در ویرایش پنجم، یک فصل دیگر نیز به کتاب اضافه شده و چون این ترجمه از ویرایش سوم بوده در متن ترجمه شده نیست. اسم فصل جدید حیوانات است. تعجب آور است اما بحث از حیوانات و حقوق حیوانات و فلسفه ی حقوق حیوانات نیز امروزه به بحثی تبدیل شده که در حوزه ی فلسفه می گنجد (احتمالا فلسفه ی محیط زیست نیز در آینده به موضوعات بسیار مهم فلسفه بدل شود).

پنج- نایجل واربرتون در الفبای فلسفه با زبانی ساده و روان ما را با چیستی علوم و اتفاقاتی که در اطراف ماست آشنا می کند. هر کسی که تا به حال از فلسفه خوشش نمی آمده -اما در مورد چیستی و خواستگاه اتفاقات دور و بر خود سوال دارد- یا ظن کچل شدن در آن را داشته با خواندن این کتاب به این حوزه علاقمند خواهد شد و من تضمین می کنم که کچل هم نخواهد شد.