حدیث بندگی و دلبردگی

 1-    عَظُمَ یا سَیدی اَمَلی وَسآءَ عَمَلی

مولای من افق آرزوهایم بسیار بلند است، اما دیوار عملم بسیار کوتاه . . .

فَاَعْطِنی مِنْ عَفْوِکَ بِمِقْدارِ اَمَلی وَلا تُؤاخِذْنی بِاَسْوَءِ عَمَلی

پس تو همسنگ آرزوهایم از عفو خودت به من ببخش و مرا مطابق با بدترین کردارهایم مواخذه نکن

فَاِنَّ کَرَمَکَ جِلُّ عَنْ مُجازاةِ الْمُذْنِبینَ وَحِلْمَکَ یکْبُرُ عَنْ مُکافاةِ الْمُقَصِّرینَ

زیرا من می­دانم که کرم تو از تمام مجازات گناهکاران بیشتر است و بردباری تو نیز از مکافات تقصیرکاران

قسمت هایی بود از دعای زیبای ابوحمزه­ی ثمالی که در مفاتیح اومده (با ترجمه ی آزاد)

2-    قبلا کتابی از عبدالکریم سروش رو در گروه معرفی کردم به نام "قمار عاشقانه" که در مورد مولانا نوشته شده و از نظر من بهترین کتاب در این زمینه هست و اگر سوال بشه که میخایم به کسی کتابی هدیه بدیم در باب مولانا حتما این کتاب رو پیشنهاد میدم یا اگر گفته بشه که یک نفر ناآشنا رو میخایم با تفکرات مولوی آشنایی کلی بدیم به طوری که به این مسئله راغب بشه باز هم و حتما این کتاب رو پیشنهاد خواهم داد. اونجا گفتم که نثر سروش زیبا و آمیخته با انواع اشعار فارسی خصوصا مولوی است و از این لحاظ نثری پخته و قشنگه.

3-    کتاب "حدیث بندگی و دلبردگی" اثر دیگری از اینن نویسنده است. اکثر قسمت های کتاب سخنرانی هایی است که در ماه مبارک رمضان ایراد شده. به طور کلی موضوع کتاب رو میتونم در "دعا" خلاصه کنم. چهار بخش اول کتاب به جلساتی اختصاص یافته در شرح دعای ابوحمزه ی ثمالی. نویسنده با ذوق ادبی خودش بخش هایی از این دعا رو انتخاب کرده و اون­هارو شرح کرده. فصل "دیالوگ انسان و خدا به بررسی ماهیت دعا و چگونگی ارتباط بنده با پروردگار و اصلا جایگاه دعا در این ارتباط دوگانه (دیالوگ) سخن گفته. در این قسمت نویسنده مطرح میکنه که دعا مونولوگ و یک­طرفه نیست بلکه دیالوگی است بین بنده و اربابش. یک فصل کتاب که سخنرانی نویسنده در شب قدر بوده به بحث توبه اختصاص یافته و البته موضوعات جالبی هم در مورد ماهیت شب قدر به لحاظ فیزیکی در این بخش مطرح شده. در بخش "معشوق محتشم" نویسنده به ذکر محبت و عشق بنده به خدا و همین طور محبت خداوند به بندگانگش پرداخته. فصول بعدی نیز با نام های "فلسفه­ی دعا"، "توفیق دیدار و طلب یقین"، "کمند لطف"،دعای عارفان" و "پرتوی از دعای عرفه" همگی کتاب را در راستای نقل حدیث بندگی و دلبردگی قرار داده.   

4-    از اونجایی که دیدگاه­های سروش با دیگر شارحان معمول دعاهای ماثور متفاوته نوع نگاه او هم در این زمینه جالبه و به طور کلی میتونه نکات و زوایای جدیدی رو در باب دعا برای خواننده­ی کتاب باز کنه.

ایمان تاجی

دو چاپ معتبر از کلیله و دمنه

برای علاقه مندانی که مایلند متن اصلی کلیله و دمنه را مطالعه کنند دو چاپ معتبر این کتاب را معرفی می‌کنم. البته بازنویسی‌هایی هم از این کتاب انجام گرفته ولی من هیچکدام را ندیده ام و نمی توانم راجع به آن توضیحی بدهم. اگر منظور اطلاع از مفاهیم کتاب باشد شاید بازنویسی‌ها بهتر باشد ولی اگر نثر کتاب هم مهم باشد باید به این دو چاپی که عرض می‌کنم مراجعه بشود.
اول کلیله و دمنه چاپ علامه حسن‌زاده است. نمیدانم چاپ اول کتاب در چه سالی منتشر شده ولی دو انتشارات این کتاب را منتشر کرده‌اند. اول انتشارات امیرکبیر و سپس بوستان کتاب قم. چاپ بوستان کتاب قدری شکیل‌تر و خوش‌چاپ‌تر است و لی هیچکدام بدون غلطهای چاپی نیستند. علامه بر سر این کتاب بسیار زحمت کشیده و سالیانی از ایام جوانی را بر ای آن صرف کرده است. همین که فردی با توانایی و اشتغالات علمی اینچنینی به کلیله می‌پردازد نشان میدهد این کتاب شایسته توجه است.

چاپ دوم چاپ کلیله و دمنه است که به کوشش مجتبی مینوی انجام گرفته و دانشگاه تهران پیش از انقلاب آن‌را چاپ کرده و پس از آن هم بارها بصورت افست چاپ شده است. معروف است که مینوی پس انتشار کتاب گفته است هرکه از این کتاب اشکالی بگیرد جایزه خواهد داشت. البته گرفتند و مقالاتی هم چاپ شد. ولی به هیچ وجه از ارزش و اهمیت چاپ مینوی کم نشد و این چاپ هنوز هم نماینده یک کار درجه یک تحقیقی است.
برای آشنایی با روش کار مینوی و علامه حسن‌زاده می‌توانید مقدمه این کتاب‌ها را ببینید. هردو کتاب تا حدی شرح ابیات و کلمات دارد که کار خواندن کتاب را راحت‌تر می‌کند. به هر حال هر دو این چاپ ها مفید و تحقیقی اند و برای مطالعه خوب این کتاب بهتر است از هردو استفاده شود. چاپ علامه افزوده‌ای هم دارد. یعنی دو باب که در کلیله‌های عربی هست و در کلیله فارسی نیست به سبک قدیم ترجمه کرده است.

زندگی من، مارک تواین

کتاب زندگی من نوشته مارک تواین کتابی است که برای شما یک غروب غم انگیز به ارمغان می آورد. ابوالقاسم حالت، پیشگفتار مترجم را با این عبارت آغاز می‌کند که امروز برای من و خانواده ام غروب غم انگیزیست چراکه در چندماه گذشته من مشغول ترجمه و همسرم مشغول ماشین نویسی حکایات زیبای این کتاب بودیم و اکنون کتاب به پایان رسید. مارک تواین داستان نویس امریکایی که کتابهای معروف هاکلبری فین، تام سایرو ... را نوشته است در زمره بزرگترین و تاثیرگذارترین نویسندگان قرن نوزدهم امریکا قرار دارد. تواین یا همان ساموئل لانگهورن کلمنز در 79 فصل و 736 صفحه بخش اعظمی از وقایع زندگی خود را از کودکی نقل کرده است. این فصل ها هر کدام بیشتر به داستانهای کوتاهی می مانند که کمتر با هم مرتبط اند. رک گویی و طنز زیبای مارک تواین به همراه زندگی پرفراز و نشیبش تجربیات بی نظیری در مورد تربیت، نوجوانی، ازدواج، سخنرانی، داستان نویسی ، تجارت و غیره را در اختیار می گذارد. علاوه بر این از آنجا که تواین این کتاب را برای پس از مرگش نوشته، بی پروا در مورد همه چیز و همه کس نظر می دهد و این بر صراحت لهجه ذاتی اش می افزاید. کتاب با یک خاطره غم انگیز پایان می یابد، صبح سال نو مارک تواین دختر جوانش را در اتاقش بی جان می یابد و این یکی از دو دخترش بود که پس از مرگ همسرش خانواده او را تشکیل می دادند. تواین 75 ساله پس از این اتفاق زندگینامه اش را پایان می دهد و 4 ماه دیگر برای پایان یافتن زندگی اش منتظر می ماند.

ماجرای یافتن یک کتاب خوب و تاریخ جهان نو!

1- مدتی بود که به دنبال کتابی در زمینه ی تاریخ بعد از رنسانس می گشتم. در این زمینه اطلاعاتم بسیار کم بود (البته هنوز هم همین طوره 😊) و اشتیاق زیادی برای آگاهی از اتفاقات اروپا و آمریکا بعد از قرون وسطی داشتم. دوست داشتم کتابی رو بخرم که انتظارات من رو در این زمینه برآورده کنه و از اونجایی که پول زیادی هم نداشتم (البته هنوز هم همین طوره 😊) نمیخواستم که مبلغی رو که برای این کار میذارم هدر بره.

2- انتظارات من از کتاب مذکور اینا بود: الف) جامع بودن کتاب . . . یعنی با خوندن اون بشه به طور تقریبی بر تمامی اتفاقات مهم بعد از رنسانس به خصوص در اروپا از جمله انقلاب فرانسه و بعد از اون جنگ های جهانی و تحولات اقتصادی و فرهنگی این دوره تسلط پیدا کرد. ضمن اینکه این کتاب باید یک کتاب تاریخ می بود نه یک کتاب وقایع. توضیح اینکه برخی کتاب ها به جایی که تاریخ بنویسن به ذکر وقایع بسنده میکنن و فکر میکنن که تاریخ یعنی سلسله ای از وقایع پشت سر هم. این نوع اشتباه تاریخ نویسی متاسفانه در برخی از نویسندگان معاصر ما وجود دارده. مثلا دکتر ولاینی وقتی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران رو مینویسه فقط دانشمندان و کارهای بزرگ اون ها رو ذکر میکنه و البته جرج سارتون هم در تاریخ علم خودش به همین منوال عمل کرده. این مسئله رو من زمانی فهمیدم که دو کتاب رو در تاریخ اسلام با همدیگه مطالعه میکردم. تاریخ خلفا از رسول جعفریان و تاریخ تحلیلی اسلام از سید جعفر شهیدی. شهیدی در کتاب خودش به جای ذکر وقایع به مطالعه ی دقیق سلسله علل و دلایل روند اتفاقات تاریخی میپردازه و به همین دلیل من این کتاب رو بهترین نوع کتاب های تاریخ اسلام میدونم. و اصلا تاریخ نویسی به معنای ارتباط دادن و پیوسته کردن و نعلیل وقایع تاریخیه و نه ذکر سلسله وار اون ها. در کتاب های تاریخ مدارس هم دقیقا این اشتباه فاحش در نوع نگاه به تاریخ وجود داره. جنگ ها و پادشان تاریخ رو نمیسازن بلکه فرهنگ ها و روند روابط پیچیده ی موجود در جامعه تاریخ رو میسازه. از همین منظر گفته ای رو از مرحوم ایرج افشار به یاد میارم البته نقل به مضمون میکنم که جایی نوشته بود که اگر کتابی خطی از فرهنگ ها و اداب و رسوم مردم یک دوره ی تاریخی پیدا بشه برای من خیلی جذاب تر از پیدا شدن یک کتاب تاریخی گمشده ی مهمه که فقط به ذکر تاریخ پادشاهان میپردازه (مثل اکثر کتاب های تاریخی نوشته شده در دنیای اسلام . .. طبری، یعقوبی و . . . ). تاریخ نویسی به این نوع مخصوصا در دوره های جدید و بعد از رنسانس خیلی سخت میشه چون علت ها و عقبه های وقایع بسیار زیاد میشن و انواع پیش زمینه های سیاسی اقتصادی فرهنگی و رسانه ای پشت هر رخدادی قرار میگیره پس باید در مورد کتاب مذکور خیلی تحقیق میکردم. ب) نثر کتاب ها برای من مهمه و اگر کتابی هرچه قدر هم مهم باشه اما نثر اون ضعیف . . . از پس خوندنش برنمیام یا با مشقت خیلی فراوون میخونمش. ج) خوب قیمت هم مهمه دیگه.

3- راه های مختلفی برای پیدا کردن کتاب های خوب وجود داره. (الف) مهم ترین و شاید بهترین و ساده ترینش اینه که یک نفر پیدا کنی که چندین کتاب در این زمینه خونده باشه و بهت پیشنهاد بده. (ب) اینترنت میتونه یکی منبع خوب دیگه باشه که البته به علت حجم انبوه اطلاعات یه خورده کار سخته مگر اینکه اینجا هم بتونی چند مرجع خوب پیدا کنی که بشه بهش اعتماد کرد. (ج) راه سوم و بهترین (یعنی حتی از الف هم بهتر )و اما سخت ترین راه اینه که بری توی کتابخونه ها و کتابفروشی ها و کتاب های مختلف رو تا حدی مطالعه بکنی و بتونی کتاب مورد نظر رو انتخاب کنی. من البته به علت علاقه ی فراوان به گشت و گذار در کتاب ها راه سوم رو انتخاب کردم و روزهایی رو در انقلاب و یکی دو تا کتابخونه گذروندم. ناگفته نمونه که در این راه یک کتاب قطور رو به اشتباه خریدم و پس از خوندن حدود پنجاه صفحه از اون فهمیدم که کتابی نیست که میخواستم (خوب تجربم کم بود (:).

4- اما گفت پیغمبر که چون کوبی دری/عاقبت زان در برون آید سری . . . به کتابی دست پیدا کردم که الحق و الانصاف کتاب بسیار خوبی از آب در اومد. تاریخ جهان نو در دو جلد به نویسندگی رابرت روزول پالمر و ترجمه ی ابوالقاسم طاهری که انتشارات امیرکبیر اون رو منتشر کرده. همین که امیرکبیر اون رو منتشر کرده بود بیشتر موقع خریدن دلم رو قرص میکرد (انتشاراتی خوب رو اضافه کنید به یکی از راه های پیدا کردن کتاب های خوب میشه مورد دال . . . البته راه های دیگه ای هم هست😊). نویسنده ی کتاب مورخ آمریکایی مشهوری است که متخصص در تاریخ فرانسه است. البته این ها رو بعدها فهمیدم و به علاوه پی بردم که این کتاب، امروزه در بیش از هزار آکادمی مربوط، کتاب درسیه و هر چند وقت چاپ های جدید اون به بازار میاد و این نشان از مهم بودن کتاب داره (تعداد چاپ و فروش کتاب رو هم بذارید مورد (ه) از راه های رسیدن به کتاب های خوب . .. . هرچند که فیه خلل) .

5- در کتاب تاریخ جهان نو ابتدا مقدمه ای اومده که به تحلیل و تجزیه ی دنیای قبل از رنسانس میپردازه و ما رو آماده میکنه که از همه ی دیدگاه ها از جمله اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی وارد فضای اروپای بعد از قرون وسطی بشیم. تبحر نویسنده در پیوسته گویی تاریخ مخصوصا در دوران بعد از رنسانس که تاریخ اقتصادش و سیاستش و هنرش و همه چیزش خودش یک کتابه واقعا مثال زدنیه. این کتاب همزمان با پایان جنگ جهانی دوم به اتمام میرسه.

6- انتظار (ب) برای من برآورده شد و نثر ترجمه خوب و روون بود. و انتظار (ج) هم چون زمان خرید افتاده بود به دهه فجر و یک نمایشگاهی در انقلاب برقرار بود با تخفیف 30 درصدی ناشر برآورده شد.

ایمان تاجی

شاهنامه از دستنویس تا متن

چندی پیش باید برای یک امتحان کتابی را می خواندم به نام "شاهنامه از دستنویس تا متن" هر چند که بعد این کتاب از فهرست منابع آن آزمون حذف شد اما از خواندنش پشیمان نشدم و اگر حال و فرصتی دست دهد دوباره میخوانمش. نویسنده کتاب جلال خالقی مطلق است. معروف است که فردوسی سیسال بر سر سرایش شاهنامه عمر گذاشت و خالقی مطلق در تلاشی چهل ساله متن شاهنامه را از میان انبوهی نسخه های خطی ویرایش کرد. در باب این ویرایش می توانید مطالب خوبی را در اینترنت ببینید. امروز که دوباره کتاب را ورق می زدم دیدم در برخی جاها خالقی از موضوع اصلی کتاب خارج شده و درباب اهمیت شاهنامه بحث کرده است. برخی از جملات او را می آورم : "شاهنامه از نظر فصاحت بیان و ایجاز و توازن بین لفظ و معنی در ردیف بهترین نمونه های شعر فارسی است و از نظر هنر داستان سرایی داستان هایی چند از آن در ردیف شاهکارهای ادبیات فارسی و جهان است و در ایران هیج اثر ادبی را نمی شناسیم که در میان توده های مردم تا حد داستانهای شاهنامه نفوذ کرده باشد. شاهنامه فرهنگ اخلاق و سلوک ایرانیست شعار اخلاقی شاهنامه عفت در پندار و رفتار و گفتارست و از بزرگترین آموزشهای آن طرز سلوک و رفتار با خویش و بیگانه و دوست و دشمنست. اهمیت ملی این اثر یکی در این است که افتخارات گذشته و حماسه نیاکان مردم این سرزمین را حفظ کرده است دودیگر در اینکه نگذاشت تا زبان فارسی که در عهد او هنوز نوزادی بیش نبود مانند بسیاری از زبان های شرق نزدیک طعمه زبان عربی گردد و سدیگر در اینکه از راه این زبان مقدار زیادی از شیوه تفکر ،حکمت و جهان بینی ایرانی حفظ و منتقل گردیده است"¹.

1- شاهنامه از دستنویس تا متن انتشارات میراث مکتوب 1390، صفحات 221 و 222

ورونیکا تصمیم میگیرد بمیرد

ورونیکا دختر جوان است که یک روز صبح به دلیلی خنده دار تصمیم به خودکشی میگیرد . با نوشتن و فرستادن مقاله ای به روزنامه ای محلی ، چند قرص می خورد تا به زندگی اش خاتمه دهد. خودکشی اش با شکست مواجه میشود و برای درمان به یک مرکز روانپزشکی منتقل میشود. داستان با تعریف زندگی شخصیت های دیگر تیمارستان ادامه پیدا می کند. ورونیکای بیمار عاشق پسری شیزوفرنیک میشود و این عشق او را از پوچی خلاص می کند و میل به زندگی را کم کم در وجودش شعله ور می کند. تا اینکه دکتر ها اعلام می کنند ورونیکا بیشتر از یک ماه دیگر زنده نیست و باید به این عشق بی سرانجام خاتمه دهد... ( خلاصه رمان ورونیکا تصمیم میگیرد بمیرد) به دوستانی که به روانشناسی وآشنایی با اختلالات روان علاقمندند توصیه میکنم این رمان زیبا رو بخونند. در این رمان اختلالات روانی در قالب داستان به زیبایی توضیح داده شده است.

اثری از پائولو کوئیلو- ترجمه پیشنهادی:میترا میرشکار.

بازی تاج و تخت و بینوایان !!

1- اخیرا سریال بسیار محبوبی از شبکه HBO در حال پخشه که اسم اون رو شاید همه شنیده باشن: Game of thrones. البته قید اخیرا مربوط به آخرین فصل اونه چون فصل های قبلی پارسال روی شیکه های تلویزیونی اومده بود. در این فصل شخصیتی جدید توی ر این فیلم هیجانی ظهور کرده به نام High Sparrow. این شخصیت فردی مذهبی است که تمام هم و غم خود رو مصروف نیازمندان کرده و خودش پشمینه پوش و سختی گذرونه. طی اتفاقاتی در بازی های سیاسی، به این فرد پیشنهاد داده میشه که بیاد و قدرت و نیرو در اختیار بگیره و مردم رو به دین دعوت کنه اما پس از قدرت یافتن این شخص، آن قدر خشونت گریبان مردم شهر رو میگیره که . . . گر حکم شود که مست گیرند/در شهر هرآنکه هست گیرند.

2- این شخصیت از نظر بیننده و شاید همه ی بینندگان به یک شخصیت منفور تبدیل شده و هر کس که اون رو میبینه در ذهن خودش یک سلام و صلواتی نثارش میکنه

3- امروز با خودم فکر میکردم و این به اصطلاح کشیش یا دین مدار رو با اسقف مایرل در رمان بینوایان مقایسه میکردم

4- زمانی که بینوایان رو میخوندم و به صحنه ی بازگشت ژان والژان پس از دزدی از همین کشیش و مهربانی اسقف وایرل رسیدم بی اختیار اشک از چشمام جاری شد و در ذهن خودم گفتم همینه . .. اخلاق و رفتار پیامبرگونه همین طوره . . . و اصلا پیامبر ما هم همین طور بوده و این بهترین راه تبلیغ دینیه . . .

5- اما هدفم از تمامی این مقدمه ها تشویق دوستان بود به خوندن کتاب بی نظیر بینوایان. به هیچ وجه فیلم هایی که از روی این رمان اقتباس شده به گرد کتاب نمیرسن (توجه کنید که دارم در مورد ترجمه ی اون صحبت میکنم اگر کسی به زبان فرانسه مسلط باشه و بتونه متن رو به زبان اصلی بخونه که نور علی نور)

بینوایان کتابی است سراسر اخلاق و البته کمی چاشنی عشق . . . این کتاب از نظر من معجزه ایست در قرن حاضر. سراسر بسط اخلاق و نشر مهر و مهربانی و تلالو عشق . . . همه ی این صفات میاد در جویباری از داستان های انقلاب فرانسه و کشت و کشتارهای اون جاری میشه و رمانی زیبا و تاثیرگذار رو میسازه

6- علامه محمدتقی جعفری از کسانی است که علاقه ی عجیبی به ویکتور هوگو داشت. در مقدمه ی کتاب حسین شهید فرهنگ ایشون میگه حاضر بودم تمام زندگی ام را بدهم تا فردی مانند ویکتورهوگو در مورد امام حسین کتاب بنویسد. هرچند که من معتقدم که بینوایان شاید در مورد امام حسین نیست اما راه امام حسین رو میره . . . (خیلی حرف گنده ای شد 😊). علامه جعفری در جای جای کتاب شرح و تحلیل مثنوی از ویکتور هوگو نقل های مختلف میاره و به اون استناد میکنه مخصوصا در جلد اول و در داستان کنیزک و پادشاه که چهل پنجاه صفحه رو به تحلیل و تجزیه و شناخت ماهیت عشق میپردازه

ایمان تاجی