پیشتر در این وبلاگ مطلبی بیان شد که هرکه بخواهد با زندگی و احوالات مولوی آشنا شود یکی از بهترین کتابها کتاب قمار عاشقانه است. براستی شاید هیچکس در عمر خود باندازه عبد الکریم سروش مثنوی را نکاویده باشد و با آن دمخور نبوده باشد. البته نمیدانم تا چه حد به افقهای متعالی این کتاب نزدیک شده و این قضاوتی است که در حد فهم و ادراک بنده و امثال بنده نیست. بهر حال یکی از بهترین توصیفات از حالات روحی و آشنایی شمس و مولوی در این مجموعه سخنرانی ها انجام گرفته است. اما برای شناختن مولوی و تحول روحی اش و زندگانی شورانگیزش باید شمس را شناخت. پیشتر از چاپ مقالات شمس زندگی این عارف ناشناخته در هاله ای از ابهام پوشیده بود. سختی کار چاپ مقالات شمس به حدی بود که حتی بدیع الزمان فروزانفر که می خواست تمام آثار مربوط به حوزه زیستی مولوی را تصحیح کند از انجام آن تن زد. مقالات شمس سلسله گفتارهای اوست در قونیه برای مریدان مولانا و حلقه او. و چون کتاب حالت گفتار نوشت دارد یعنی مجموعه یادداشتهای مستمعان است اختلاف نسخه های اصل کتاب فراوان است و همین کار تصحیح و نشر کتاب را سخت میکند. خوشبختانه به همت دکتر محمد علی موحد، دانشی مردی از خطه آذربایجان مقالات شمس چاپ شد و به خوبی چاپ شد. این کتاب را خوارزمی چاپ کرده و علاقمندان میتوانند تهیه کنند. اما موحد به چاپ مقالات بسنده نکرد. زندگی شمس را در کتابی به نام "شمس تبریزی " به رشته تحریر در آورد. کتاب را ابتدا طرح نو چاپید و سپس نشر نو با اندکی اضافات. موحد در این کتاب با استفاده از اطلاعات تاریخی پیرامونی و همچنین مقالات شمس سناریوی زندگانی شمس را به تصویر کشیده و با دخالت دادن مایه های خیال تا آنجا که به اصل مطلب زیانی نزند شمس را دوباره زنده کرده است گویی که با ما می زیسته و همه ما ازو خاطراتی خوش داریم. کم پیش می آید کتابی را دوبار بخوانم وای این کتاب را دوبار خوانده ام و قصد دارم باز هم بخوانم. این کتاب کلاسی است برای کسی که می خواهد بیوگرافی نویسی و شرح حال نویسی را بیاموزد. تحفه ایست نادر که کمتر میتوان سراغش را در کتاب های مشابه دید.
البته من این کتاب را آزموده ام. دوستی کتاب را نزد من دید و پرسید چه میخوانی؟ کتاب را به او دادم. با خواندن صفحاتی چنان مجذوب شد که با وجود این که کنکور داشت کتاب را زمین نگذاشت و خواند. الغرض برای شناخت مولانا باید شمس را شناخت و اینک بخت با ما یارست چرا که به مدد اثر ارزشمند محمد علی موحد میتوانیم شمس را زنده تر و بهتر از مولانا دریابیم.
با این جمله کاملا موافقم: برای شناختن مولوی و تحول روحی اش و زندگانی شورانگیزش باید شمس را شناخت.
من مولانا را با قمار عاشقانه شناختم و مجذوبش شدم و بعد از آن به مثنوی پناه بردم. تا چندی پیش به اشتباه، خودم را جزو یکی از افراد مولانا شناس می دانستم. تا این که یکی از اساتیدم کتاب پله پله تا ملاقات خدا / دکتر عبدالحسین زرین کوب / نشر علمی را به من معرفی کرد. هر کلمه ای که می خواندم متوجه می شدم که بین من تا شناخت مولانا چقدر فاصله است.
کتاب دیگری که جیره بندی اش کرده ام و روزی فقط جرعه ای کوچک از آن را می نوشم، خط سوم / ناصرالدین صاحب الزمانی/ نشر عطایی است که صرفا در باره‌ی شخصیت، سخنان، و اندیشه‌ی شمس تبریزی نوشته شده است و البته مطالب مشترکی هم با کتاب پله پله تا ملاقات خدا دارد.