علم فیزیک، امروزه به علمی تبدیل شده است که در واقع پایگاه علوم تجربی در تحلیل و تفسیر پدیده های مرتبط با چگونگی پدید آمدن جهان و کشف نوع کارکرد آن است. از این رو بسیاری از مطالب آن با مباحث فلسفی و ایدئولوژیکی نیز ارتباط پیدا می کند. به همین دلیل بسیاری از پژوهشگران و علاقمندانی که در رشته های دیگر تحصیل می کنند یا بسیاری از کنجکاوان دنیای دانش در پی آنند که از آخرین نظریات فیزیک اطلاع پیدا کنند. متاسفانه یا خوشبختانه، فیزیکِ امروزی پیوند بسیار عمیقی با ریاضیات پیدا کرده است و اصلا رسیدن به همچین جایگاه بلندی در تحلیل های فیزیکی مرهون پیشرفت های علم ریاضی بوده است به طوری که اگر ریاضیات جدید تا این حد توسعه نمی یافت هیچ گاه فیزیک نمی توانست نظریات کوانتومی و نسبیتی خود را تا به این حد برساند. اما برای کسانی که به دلیل ذکر شده در بالا به دنبال یافته های علم فیزیک هستند، دست و پنجه نرم کردن با این حجم از ریاضیات نه امکان دارد و نه ضروری است. از این رو امروزه کتاب های بسیاری با رویکرد آشنایی با مفاهیم فیزیکی مدرن به زبان غیرریاضی نوشته شده است.
انتشارات فرهنگ معاصر ذیل مجموعه ای با عنوان "دانش معاصر" نه تنها در زمینه ی فیزیک بلکه در بخش های دیگر علوم نیز دست به انتشار چنین کتاب هایی زده است. این کتاب ها معمولا حجم کمی دارند و به بهترین وجه ترجمه و ویراستاری شده اند و طوری انتخاب می شوند که همه فهم باشند. چند کتاب این مجموعه را قبلا معرفی کرده ام (ساخت و کار ذهن در چگونگی کارکرد مغز، طبیعت ثانوی در معرفی نظریه ای در باب علم مغز و شکل گیری معرفت و آگاهی در انسان، نقشی بر سنگ در معرفی مبانی مفهومی کامپیوتر و هیچ، در تحلیل فیزیکی مفهوم عدم یا خلا- معرفی همگی این کتاب ها در وبلاگ پکپا آرشیو شده است)، اگر کسی به آشنایی با علوم امروزی علاقه دارد به نظرم بهترین حالت آن استفاده از همین مجموعه ی دانش معاصر است، زیرا بهترین کتاب های موجود جهان در بهترین حالتِ ترجمه در این مجموعه گرد آمده است.
اگر قرار باشد کسی با مختصاتی که عرض کردم شروع به خواند فیزیک کند اولین کتابی را که در این مجموعه می تواند بخواند کتاب کم حجم "فیزیک، اندیشه ها و یافته ها" (ideas and discoveries in physics) خواهد بود. مولف کتاب لارنس براگ (William Lawrence Bragg 1890-1971) برنده ی جایزه ی نوبل فیزیک است (یک قانون در یکی از روش های آنایز مواد با پرتو x به نام براگ گذاشته شده است که البته خود او کاشف آن بوده). محمدرضا خواجه پور که به همراه حسین معصومی همدانی از سرویراستاران این مجموعه هستند مترجم این کتاب است. فیزیک، اندیشه ها و یافته ها؛ در واقع سیری در پیشرفت علم فیزیک تا پیش از جنگ جهانی دوم است با توجهِ بیشتر به حالت آزمایشگاهیِ آن. در کتاب های عامه پسند فیزیک معمولا به آزمایش ها، بهایی داده نمی شود و نتیجه ی کار می آید اما در این کتاب نیم نگاهی به آزمایش های فیزیکی که در پشت هر نظریه بوده است نیز شده. آشنایی با این آزمایش ها مخصوصا برای کسانی که تاریخ علم یا مباحثی در فلسفه علم را پیگیری میکنند مفید خواهد بود.
فیزیک، اندیشه ها و یافته ها با مقدمه ای با موضوع فیزیک چیست آغاز می شود. فهرست اجمالی کتاب بدین صورت است:
انقلاب صنعتی در قرن هفدهم با زیرعنوان های: آغاز فیزیک در قرن های شانزدهم و هفدهم، مکانیک سماوی، مکانیک زمینی
شروع الکتریسیته ی سودمند
فیزیک کلاسیک و الکترون (فیزیک کلاسیک، کشف الکترون، پرتو رونتگن، پرتو کاتدی، مهندسی الکترونیک، اطاقک ابری ویلسون)
مکانیک جدید (مدل های اتمی، مکانیک جدید، مطالعات پلانک درباره ی تابش جسم سیاه، اثر کامپتن، اتم بور، امواج ماده، امواج یا ذرات)
هسته (فیزیک هسته ای)
رادیواکتیویته (هسته، شکافتن اتم، انرژی هسته ای، دنیای هسته ای)
فیزیک، اندیشه ها و یافته ها کتابی بسیار کم حچم (110 صفحه آن هم جیبی) اما پرمغز است که توسط یکی از سازندگان دنیای جدید فیزیک به هدف آشنایی عمومی با سیر تحول این علم نوشته شده است.
