عطر سنبل، عطر کاج- 2

کاظم یکی از مهندسان صنعت نفت در دهه پنجاه ایران است که بواسطه بورس تحصیلی فولبرایت مدت کوتاهی را در امریکا می گذارند و با چیزی به ایران برمی گردد "بیش از یک مدرک تحصیلی، رویای جدیدی که گنج ان هم در دل خاک نبود، رویای اینکه روزی با فرزندان خود به آمریکا برگردد".

کاظم جزایری به دنبال یک ماموریت دوساله در همان دهه و با کسادی صنعت نفت در اواخر دهه پنجاه به همراه خانواده اش به امریکا مهاجرت می کند. بعد از گذشت قریب به 30 سال فیروزه جزایری ، کوچکترین فرزند کاظم به شرح بخشی از خاطرات خود و خانواده اش در این سفر گنج از سرزمین نوروز و سنبل به سرزمین کریسمس و کاج می پردازد.

نثر فیروزه جزایری این قابلیت را دارد که خاطراتی را برای تو مرور کند که درآنها حضور نداشته ای. طنز خلاقانه نویسنده به کمک عبارات مورد استفاده در زبان انگلیسی فضای شیرین وجذابی را برای خواننده فراهم می کند و لحظات تلخ و شیرین را به زیبایی روایت می کند. جرأت و جسارت نویسنده در انتقادات طنز گونه و گاهی جدی از والدین و بستگانش از نکات قابل توجهی است که امتیاز کتاب را از لحاظ باورپذیری و صداقت به شدت بالا می برد.

هنگامیکه در فضای خاطرات نویسنده در "جزیره گنج" بودم جمله ای از ذهنم می گذشت: "قسم به آنچه وعده داده اند رزق شما در آسمان است" (ذاریات 22).

حامد نصرتی

عطرسنبل، عطر کاج-1

تعداد صفحات کتاب کمی گول زننده اند. وقتی که کتاب 192 صفحه ای را مقابلت می بینی، فکر می کنی باید چند روزی مهمان لحظه هایت باشد. اما وقتی آغاز به خواندن می کنی، نثر ساده و صمیمی کتاب، کلمه به کلمه و جمله به جمله تو را جذب خودش می کند. طوری که اصلا کتاب را فراموش می کنی و خیال می کنی در کنار فیروزه ی داستان نشسته ای و داری او را در خاطره بازی هایش همراهی می کنی، و پس از پایان هر کدام برای شنیدن خاطره ای دیگر اصرار می کنی. خاطرات زنده و دلنشینی از زندگی دختری که در هفت سالگی همراه با خانواده اش ایران را ترک می کنند تا زندگی جدیدی را در آمریکا آغاز کنند.

فیروزه جزایری دوما خاطراتش را با رگه هایی از طنز در آمیخته است. خاطراتی که سرشار است از، تلاش برای تطبیق با محیط جدید ، نقد و تعریف دو محیط در کنار هم و نشانه های حفظ هویت ایرانی. خاطراتی که فیروزه ی داستان تنها قهرمان آنها نیست بلکه تمام خویشانش در جذاب بودن آن ها نقش پر رنگی دارند.

 

- بدون خویشانم من یک رشته نخ هستم. با همدیگر یک فرش رنگارنگ و پر نقش و نگار می شویم. ( صفحه ی 153)

 

- این کتاب ترجمه ی کتاب Funny in Farsi است. کتابی که حدود یک سال پیش یکی از استادانم معرفی کرد تا برای تقویت زبان حتما بخوانم. وقتی با ترجمه ی آن مواجه شدم، عنوان کتاب برایم نامفهوم بود. اینکه عطر سنبل و عطر کاج از کجا آمده اند؟ اما بعد از خواندن کتاب فهمیدم که شاید این نام، بهترین عنوانی بود که می شد انتخاب کرد.

وقتی که کتاب تمام شد و بعد از اینکه یاداشتم را در مورد آن نوشتم، طبق عادت درباره کتاب سرچ کردم تا  از نظرات دیگر هم مطلع شوم. افراد زیادی بودند که بعضی بخش های کتاب برایشان بسیار خنده دار بوده و تنهایی بلند بلند خندیده اند. 

طنز کتاب برای من در این حد نبود. ولی بعضی از قسمت ها و مفاهیم آن به حدی زیبا بود که من و تک تک سلول هایم، باهم لبخند می زدیم.

- من تنها حدود یک سوم از نسخه اصلی کتاب را خوانده ام. کتاب ِ" عطر سنبل، عطر کاج" هم ترجمه خوبی داشت. ولی باز هم لذت خواندن نسخه اصلی و بدون واسطه ی ترجمه غیر قابل قیاس است.

مهدیه عباسیان

این متن در وبلاگ رگبرگهای سیاه نیز منتشر شده است. readtolive.blog.ir

آشنایی با صادق هدایت

عنوان: آشنایی با صدق هدایت

نویسنده: مصطفی فرزانه

نشر: مرکز

تعداد صفحات: 530

سال نشر: 1387


آنچه که ما از صادق هدایت می دانیم، نتیجه ی پیشداوری ها و کلی گویی های کلیشه واری است که ناخودآگاه حصاری دور شخصیت او کشیده و از او شخصیتی مرموز در ذهنمان ترسیم کرده است.

مصطفی فرزانه، سی و هفت سال پس از مرگ هدایت ناگهان تصمیم می گیرد که از او بنویسد. اما نوشتن نه برای ارضای حس کنجکاوی خواننده ی کنجکاو، و نه برای استفاده از اسم هدایت برای رسیدن به شهرت، بلکه برای ترسیم چهره ی واقعی کسی که شخصیت هوشیارش در گیرودار زمانه لوث شد و در جایگاه واقعی خود قرار نگرفت. برای درک سیر تحولات فکری اش و آنچه که گفت.

کتاب فرزانه اولین بار در سال 1988، در پاریس و در دو جلد با عنوان های " آنچه صادق هدایت به من گفت" و " صادق هدایت چه می گفت " در حدود 725 صفحه چاپ شد و پس از آن با حذف بعضی قسمت ها، در 530 صفحه توسط نشر مرکز در ایران منتشر شد.

بخش اول کتاب شامل خاطرات ناب و دست اولی از زندگی خصوصی هدایت و شرح ملاقات های فرزانه با هدایت است که با نثری روان روایت می شود. و بخش دوم که شامل نقد آثار هدایت و مقالات و کتبی است که در وصف او نوشته شده است، بیشتر به سیر تفکراتی که او را به نوشتن وا می داشت پرداخته است.

اسماعیل جمشیدی (روزنامه نگار) درباره این کتاب گفته است: « گرچه اثر فرزانه را نمی توان یک زندگی نامه یا تعریف کلاسیک دانست، اما دارای چنان ویژگی هایی است که برای شناخت بیشتر و درست تر هدایت، هیچ کس بی نیاز از مطالعه ی این کتاب نیست. و اگر بگوئیم تا به امروز، هیچ کس چون فرزانه و در کتابی که نوشته نتوانسته ما را با صادق هدایت آشنا کند، سخن به اغراق نگفته ایم.»

 

* اولین باری که اسم هدایت را شنیدم، در دوران راهنمایی بود. زمانی که یکی از دبیرها عاجزانه از ما خواهش کرد که سراغ هدایت و آثارش نرویم تا از ناامیدی و انزوا دور بمانیم! پس از آن نصیحت، بلافاصله از یکی از دوستان کتابخوان پدرم خواستم که کتابی از هدایت به من بدهد. منِ نوجوان در آن زمان از بوف کور هیچ چیز نفهمیدم و هدایت در انزوا در گوشه ای از ذهنم ماند تا امروز.

این کتاب خیلی ساده، بدون پنهان سازی مسائل، بدون اجبار برای هیچ گونه تصمیم گیری در مورد هدایت و بسیار متفاوت از تمام مقالاتی که در این سالها خواندم تا بیشتر از هدایت بفهمم و کمتر فهمیدم، شخصیت هدایت را به من نشان داد.

شمس در کنار ما

پیشتر در این وبلاگ مطلبی بیان شد که هرکه بخواهد با زندگی و احوالات مولوی آشنا شود یکی از بهترین کتابها کتاب قمار عاشقانه است. براستی شاید هیچکس در عمر خود باندازه عبد الکریم سروش مثنوی را نکاویده باشد و با آن دمخور نبوده باشد. البته نمیدانم تا چه حد به افقهای متعالی این کتاب نزدیک شده و این قضاوتی است که در حد فهم و ادراک بنده و امثال بنده نیست. بهر حال یکی از بهترین توصیفات از حالات روحی و آشنایی شمس و مولوی در این مجموعه سخنرانی ها انجام گرفته است. اما برای شناختن مولوی و تحول روحی اش و زندگانی شورانگیزش باید شمس را شناخت. پیشتر از چاپ مقالات شمس زندگی این عارف ناشناخته در هاله ای از ابهام پوشیده بود. سختی کار چاپ مقالات شمس به حدی بود که حتی بدیع الزمان فروزانفر که می خواست تمام آثار مربوط به حوزه زیستی مولوی را تصحیح کند از انجام آن تن زد. مقالات شمس سلسله گفتارهای اوست در قونیه برای مریدان مولانا و حلقه او. و چون کتاب حالت گفتار نوشت دارد یعنی مجموعه یادداشتهای مستمعان است اختلاف نسخه های اصل کتاب فراوان است و همین کار تصحیح و نشر کتاب را سخت میکند. خوشبختانه به همت دکتر محمد علی موحد، دانشی مردی از خطه آذربایجان مقالات شمس چاپ شد و به خوبی چاپ شد. این کتاب را خوارزمی چاپ کرده و علاقمندان میتوانند تهیه کنند. اما موحد به چاپ مقالات بسنده نکرد. زندگی شمس را در کتابی به نام "شمس تبریزی " به رشته تحریر در آورد. کتاب را ابتدا طرح نو چاپید و سپس نشر نو با اندکی اضافات. موحد در این کتاب با استفاده از اطلاعات تاریخی پیرامونی و همچنین مقالات شمس سناریوی زندگانی شمس را به تصویر کشیده و با دخالت دادن مایه های خیال تا آنجا که به اصل مطلب زیانی نزند شمس را دوباره زنده کرده است گویی که با ما می زیسته و همه ما ازو خاطراتی خوش داریم. کم پیش می آید کتابی را دوبار بخوانم وای این کتاب را دوبار خوانده ام و قصد دارم باز هم بخوانم. این کتاب کلاسی است برای کسی که می خواهد  بیوگرافی نویسی و شرح حال نویسی را بیاموزد. تحفه ایست نادر که کمتر میتوان سراغش را در کتاب های مشابه دید.

البته من این کتاب را آزموده ام. دوستی کتاب را نزد من دید و پرسید چه میخوانی؟ کتاب را به او دادم. با خواندن صفحاتی چنان مجذوب شد که با وجود این که کنکور داشت کتاب را زمین نگذاشت و خواند. الغرض برای شناخت مولانا باید شمس را شناخت و اینک بخت با ما یارست چرا که به مدد اثر ارزشمند محمد علی موحد میتوانیم شمس را زنده تر و بهتر از  مولانا دریابیم.

زندگی من، مارک تواین

کتاب زندگی من نوشته مارک تواین کتابی است که برای شما یک غروب غم انگیز به ارمغان می آورد. ابوالقاسم حالت، پیشگفتار مترجم را با این عبارت آغاز می‌کند که امروز برای من و خانواده ام غروب غم انگیزیست چراکه در چندماه گذشته من مشغول ترجمه و همسرم مشغول ماشین نویسی حکایات زیبای این کتاب بودیم و اکنون کتاب به پایان رسید. مارک تواین داستان نویس امریکایی که کتابهای معروف هاکلبری فین، تام سایرو ... را نوشته است در زمره بزرگترین و تاثیرگذارترین نویسندگان قرن نوزدهم امریکا قرار دارد. تواین یا همان ساموئل لانگهورن کلمنز در 79 فصل و 736 صفحه بخش اعظمی از وقایع زندگی خود را از کودکی نقل کرده است. این فصل ها هر کدام بیشتر به داستانهای کوتاهی می مانند که کمتر با هم مرتبط اند. رک گویی و طنز زیبای مارک تواین به همراه زندگی پرفراز و نشیبش تجربیات بی نظیری در مورد تربیت، نوجوانی، ازدواج، سخنرانی، داستان نویسی ، تجارت و غیره را در اختیار می گذارد. علاوه بر این از آنجا که تواین این کتاب را برای پس از مرگش نوشته، بی پروا در مورد همه چیز و همه کس نظر می دهد و این بر صراحت لهجه ذاتی اش می افزاید. کتاب با یک خاطره غم انگیز پایان می یابد، صبح سال نو مارک تواین دختر جوانش را در اتاقش بی جان می یابد و این یکی از دو دخترش بود که پس از مرگ همسرش خانواده او را تشکیل می دادند. تواین 75 ساله پس از این اتفاق زندگینامه اش را پایان می دهد و 4 ماه دیگر برای پایان یافتن زندگی اش منتظر می ماند.